Włosi w Częstochowie
„Z ziemi włoskiej do Polski", 1-8 października 2023
W pierwszym tygodniu października na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie realizowano drugą część projektu „Z ziemi włoskiej do...". Polska w Pamięci, w ramach programu „Promocja języka polskiego" ogłoszonego przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej. Ta część projektu obejmowała przyjazd dziesięciorga studentów z Uniwersytetu w Turynie, dla których zaplanowano szereg zajęć językowo-kulturowych wzbogaconych aktywnościami mającymi na celu zapoznanie z kulturą i artefaktami dziedzictwa historycznego regionu. Grupa została wyselekcjonowana spośród studentów polonistyki. Byli to zazwyczaj studenci po I roku nauki, kilkoro po II roku studiów. Wszyscy studenci posługiwali się językiem polskim na poziomie komunikacyjnym. Część z nich był już w Polsce, uczestnicząc w innych programach NAWY.
Przygotowane działania służyły jak najbardziej efektywnemu poznaniu języka polskiego w praktyce - zgodnie z zasadą total immersion, czyli całkowitemu zanurzeniu w języku.
Zdjęcie grupowe (od prawej): Laura Ruscitti, Francesca Viara, Sara Puzo, Alessia Capuzzo, Martina Nicolosi, Marta Vasserot, dr Urszula Marzec, Tomasso Limone, Stefano Osella, Milo Guglielmi, Luca Buonafede.
Program pobytu studentów został podporządkowany dwóm nadrzędnym celom: pogłębianiu sprawności komunikacyjnej i nauce języka polskiego oraz przekazaniu wartości kulturowych związanych z regionem. Temu został podporządkowany harmonogram każdego dnia, na który składały się zajęcia z języka prowadzone przez dr Annę Janek i dr Ewelinę Mikę-Załóg oraz udział studentów w różnego rodzaju aktywnościach prowadzących do poznania polskiej kultury.
Prowadzące dr Anna Janek oraz dr Ewelina Mika-Załóg konstruowały zajęcia z wykorzystaniem metod performatywnych, dających możliwość autentycznego uczestnictwa w komunikacji. Mogli uczestniczyć w warsztatach językowych realizowanych na poziomie A2, mając możliwość doskonalenia podstawowych sprawności językowych (czytanie, mówienie, pisanie, słuchanie ze zrozumieniem) oraz pogłębienia kompetencji społecznych.
Uczestnicy programu mieli również możliwość zetknięcia się z elementami kultury literackiej. Zajęcia poświęcone kawiarni literackiej pozwoliły zaznajomić studentów z sylwetką twórczą częstochowskiej poetki Haliny Poświatowskiej, której wiersz stał się pretekstem do działań językowych i interpretacyjnych zogniskowanych wokół tekstu poetyckiego. Dodatkowym elementem zajęć było słuchanie polskiej poezji śpiewanej, tematycznie związanej z warsztatami językowymi, dzięki czemu studenci mogli obcować z tekstami funkcjonującymi w dwóch obiegach kultury - wysokim i popularnym. Atmosferę kawiarni zapewniła degustacja polskich ciast i rozmowa o wierszach ułożonych przez studentów podczas zajęć. Studenci chętnie zaprezentowali swoje wiersze, poddali je krótkiej interpretacji i byli otwarci na konstruktywną krytykę.
Zajęcia językowe zostały zaprojektowane tak, aby były spójne z ofertą aktywności kulturowych realizowanych przez studentów podczas całego pobytu w Częstochowie tj. zajęcia teatralne, taneczne, lekcje muzealne, zajęcia w plenerze. W ocenie prowadzących pozwoliło to w pełni wykorzystać zadaniowy potencjał zajęć.
Projektowane zanurzenie w kulturę prowadzący projekt realizowali poprzez zapoznawanie włoskich studentów z kulturą i historią Polski w bezpośrednim otoczeniu kulturalno-historycznym Częstochowy. Studenci odwiedzili jurę krakowsko-częstochowską, w tym zamki w Olsztynie, Mirowie i Bobolicach, zapoznając się ze średniowieczną tradycją tych ziem oraz rolą w czasie „potopu" szwedzkiego.
Na zamku w Olsztynie
We wtorkowe przedpołudnie uczestniczyli w wykładzie prof. dr hab. Macieja Szargota na temat kultury romantycznej i polskiej tradycji dworków w Muzeum Regionalnym im. Zygmunta Krasińskiego w Złotym Potoku. Studenci mieli niebywałą okazję zwiedzić muzeum i usłyszeć o historii niektórych eksponatów. Wizytę w Złotym Potoku zakończył spacer do po parku i wizyta w okolicznej wsi.
Przed wejściem do Muzeum Regionalnego w Złotym Potoku.
W czwartkowe popołudnie studenci odwiedzili Jasną Górę i zapoznali się z rolą klasztoru w historii i tradycji polskiej. Zostali oprowadzeniu przez paulina o. Andrzeja Grada, który oprowadził gości po klasztorze i pokazał skarby jasnogórskiej barokowej świątyni.
Na placu Jasnogórskim
[Relacja z tego pobytu dostępna w prasie:
https://czestochowskie24.pl/czestochowa/jasna-gora-e-bellissima/?fbclid=IwAR0tvAQUrYu5iAY3nbLTGCQng0WQ2fW6Wsj_onjAHKGfRXxMzp4yTHlLiaU]
Do najciekawszych inicjatyw należy zaliczyć dwa warsztaty prowadzone studentkę UJD Annę Wilk, aktorkę i instruktorkę teatralną a równcześnie studenktę UJD. Pierwszy z nich dotyczył działań performatywnych i zwiążanego z tym słownictwem. Studenci mogli zobaczyć próbę tetaralną w teatrze im. Adama Mickiewicza w Częstochowie oraz wziąć udział w działaniach teatranych, wchodząc w interakcje komunikacyjne.
Podczas zajęć teatralnych odbywały się przede wszystkim gry i ćwiczenia sceniczne. Większość tych aktywności ma za zadanie wspierać integrację, ale także rozwija umiejętności językowe. Początkowo nieśmiali studenci z każdą kolejną propozycją instruktorki otwierali się coraz bardziej, wybuchali śmiechem, gonili po sali czy próbowali rozwiązać węzeł z własnych rąk. Inne ćwiczenia sprawdzały refleks lub wymagały odpowiedzenia konkretnym słowem na zadany temat. Udało się stworzyć „żywą maszynę", której trybikami stali się uczestnicy wykonujący jakiś gest i wydający przeróżne dźwięki. Za pomocą ruchów i mimiki pokazywali i zgadywali sprawcę zbrodni w grze „Kto zabił?", podobnej w swojej zasadzie do popularnych kalambur. Wykonywali także typowe ćwiczenia teatralne rozwijające uważność na siebie nawzajem. Chodzili po całej przestrzeni w taki sposób jakby podłoga była tratwą, która zatonie jeśli nie utrzymają równowagi. W trakcie dostawali instrukcje: „mamy chodzić jakby ktoś wlał nam cement w żyły", „jesteśmy bardzo spóźnieni", „chodzimy po gorących węglach", które musieli zastosować, uważając aby na siebie nie wpadać i nie zatopić tratwy. Następnie dobrani w pary grali w „Lustro", czyli naśladowali swoje ruchy. Stawali się też dla siebie marionetkami, które bezwiednie pozwalają partnerom manipulować ruchami swojego ciała. Bardzo dobrze sobie radzili nawet z zadaniami, które wyciągały ich poza strefę komfortu.
Grupa włoskich studentów z prowadzącą na scenie
I w garderobie
Drugim warsztatem były zajęcia taneczne, podczas których studenci mogli nie tylko zapoznać się z polską tradycją muzyczną i obyczajową, ale także sami nauczyć się figur tańców polskich.
Podczas zajęć uczyli się też piosenki ludowej
Zajęcia z tańca ludowego prowadzone przez Marię Pospieszalską - kierowniczkę Zespołu Pieśni i Tańca Częstochowa, składały się z części teoretycznej i praktycznej. Prowadząca ciekawie opowiadała o polskich tańcach narodowych i ludowych oraz o całej tradycji z nimi związanej. Studenci poznali historię i charakterystykę poloneza, kujawiaka, mazura, oberka i krakowiaka. Zaprezentowała także kilka nagrań profesjonalnych zespołów takich jak Śląsk czy Mazowsze.
Uczestnicy zajęć zostali zaproszeni do wspólnego odtańczenia poloneza (tutaj nie dało się nie wspomnieć o opisanej przez Mickiewicza w „Panu Tadeuszu" scenie poloneza) i krakowiaka. Była też okazja pobawić się w kilka gier na bazie kroku podstawowego kilku tańców ludowych. Wprowadzając w kulturę ludową nie można było zapomnieć o tak ważnych dla niej elementach jak stroje i śpiew. Prowadząca warsztaty Maria Pospieszalska zaprezentowała tradycyjny ludowy strój ziemi częstochowskiej, który studenci mogli przymierzyć i sfotografować. Na końcu udało się także odśpiewać kilka utworów i nawet nauczyć uczestników jednego z nich.
Prowadzone przez Annę Wilk i Marię Pospieszalską zajęcia miały na celu promocję polskiej kultury, tradycji i obyczajów.
Ważnym punktem programu spotkania był spacer do centrum miasta, do pomników ławeczek, znajdujących przy częstochowskich Alejach. Trasa spaceru wiodła przez Aleje NMP, gdzie upamiętnione są sylwetki poetki Haliny Poświatowskiej oraz Marka Perepeczki.
Podczas tygodniowego pobytu studenci mogli poznać także smak polskiej kuchni. Przygotowane posiłki były dostosowane do potrzeb kulturowej narracji kulinarnej. Jednocześnie prowadzące zajęcia dr Anna Janek oraz dr Ewelina Mika-Załóg przygotowały zajęcia kulinarne wraz z typowymi polskimi wypiekami, których mogli próbować.
Tygodniowy pobyt studentów Uniwersytetu w Turynie trzeba uznać za bardzo udany. Podczas sześciu dni zajęć zrealizowano wszystkie elementy programu, zapoznając gości z historią, kulturą, językiem i literaturą polską. Studenci dzięki niezwykłemu zaangażowaniu studentów i pracowników doświadczyli polskiej gościnności. Mogli też przekonać się o otwartości i życzliwości studenckiego środowiska.